Actueel

Wanneer werkenden spreken over de gevolgen van open grenzen, brengen ze vooral naar voren dat ze te weinig respect ervaren vanuit de samenleving. Kwesties over migratie of andere culturen blijken vooral een opstap om zorgen uit te spreken over het gebrek aan gemeenschap op de werkvloer en het gebrek aan zeggenschap in hun dagelijks werk. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit voor Humanistiek in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), met als titel Dealen met de grote wereld: Globalisering in de publieke opinie en op het werk.

Het onderzoeksrapport Dealen met de grote wereld: Globalisering in de publieke opinie en op het werk gaat over wat Nederlanders van globalisering vinden en hoe die op de geïnternationaliseerde werkvloer wordt beleefd. Opvallend aan het onderzoek is, dat er in Nederland geen sprake is van een sterke afwijzing van globalisering, noch een tendens dat dit minder zou worden. In april 2020 is de publieke opinie zelfs positiever over globalisering dan voor de coronacrisis. Hoewel de veronderstelling nogal eens lijkt te zijn dat Nederlanders de globalisering beu zijn, is de gemene deler dus tamelijk positief. 

Wel laat het onderzoek grote verschillen zien in de beleving en waardering van globaliseringskwesties. Vaak is het opleidingsniveau daarbij sterk onderscheidend. Hoger opgeleiden geven vaker aan dat ze voordelen hebben bij open grenzen, als werkende en als consument. Zij zien zichzelf vaker als ‘winnaars van de globalisering’. Het onderzoek laat daarnaast grote verschillen zien in opvattingen tussen de aanhangers van verschillende politieke partijen, ook is er een samenhang tussen onvrede over globaliseringsverschijnselen en algemener maatschappelijk onbehagen.

Effecten op de werkvloer
Op de werkvloer van bedrijven die sterk geïnternationaliseerd zijn, komen deze tegenstellingen eveneens tot uiting, al blijkt ook daar dat mensen meer voordelen dan nadelen zien. Tegengestelde opvattingen over globaliseringskwesties als het vluchtelingenbeleid maken deel uit van de gesprekken die je gewoon als collega’s met elkaar hebt, ze zijn geen splijtzwam in de onderlinge verhoudingen. Open grenzen en internationale concurrentie worden ook niet aangewezen als een belangrijke bron van onvrede over het werk.

Men signaleert wel veel praktische problemen van internationalisering op de werkvloer, zoals onveiligheid door taalverschillen. Daarnaast geeft een gesprek over globalisering aanleiding om het te hebben over gebrek aan saamhorigheid en gebrek aan zeggenschap in het werk en afnemende beroepstrots. Maar die gebreken ziet men niet als onvermijdelijke gevolgen van globalisering. Ze komen voort uit binnenlandse keuzen en moeten ook binnenlands worden verholpen.

Het onderzoek suggereert dat wat aan onbehagen leeft, beter aan de orde gesteld kan worden op basis van wat mensen zelf als gebreken aan saamhorigheid en maatschappelijke erkenning zien. Denk voor werkenden bijvoorbeeld aan het vervangen van de huidige maatschappelijke nadruk op diploma’s en doorleren door waardering voor gewoon werk, zoals critici van de ‘meritocratie’ regelmatig suggereren.

Onderzoek blijft nodig
Op dit moment is er nog veel onzeker. Luidt de wereldwijde coronapandemie tot verdere vertraging van de al wat langer haperende globalisering? Of is ze juist een stimulans voor meer onderlinge afstemming en internationale daadkracht? Zal ze wel leiden tot blijvende veranderingen of zal het uiteindelijk slechts een incident zijn geweest waarna de wereld toch weer verrassend snel terugkeerde naar het oude normaal? We weten het niet en het zal een tijd duren voordat duidelijk wordt welke kant het opgaat. Het is daarom belangrijk dat de samenhang tussen globalisering, meningen en ervaringen blijvend wordt onderzocht. (bron: UvH)


Referentie
Paul Dekker (Red.). Dealen met de grote wereld: Globalisering in de publieke opinie en op het werk. Met bijdragen van Evelien Boonstoppel, Menno Hurenkamp, Iris Middendorp en Evelien Tonkens. SCP: Den Haag. ISBN: 9789037709629.