Het verschil tussen ‘fix’ en ‘solve’

Actueel

di 18 mei 2021 – Guido van de Wiel

In het boek Legacy beschrijft James Kerr hoe het Nieuw-Zeelandse rugbyteam The All Blacks opereert volgens een aantal eenvoudige maar krachtige werkprincipes. Naast ‘Niemand is groter dan het team’ is dat bijvoorbeeld het principe ‘Laat een plek beter achter dan hoe je deze aantrof’. De combinatie van deze principes maakt dat ze niet te beroerd zijn om de vloer te vegen. Ze verbeteren zichzelf en de wereld stapje voor stapje.

Je kunt dingen, mensen, jezelf, de wereld beter maken zonder dat deze eerst kapot moet gaan. In een artikel van Jaap van Dooren, Maartje Kemme en Daan Vogt uit 2018 alweer, kwam ik het onderscheid tegen tussen fix en solve.

‘Fix’ staat dan voor het snel en passend oplossen van een probleem. Het fijne van fixen is dat je lekker bezig bent. Kortetermijngratificatie. Weer iets geregeld, weer iemand geholpen. En doorrrrr… Maar voordat je het weet ben je de hele dag brandjes aan het blussen. De kunst is om met elkaar af te spreken dat een fix niet klaar is als je het probleem hebt opgelost. Oefen jezelf erin om na het fixen altijd ook na te gaan waar je dit probleem nog meer allemaal tegen zult komen. En wat je voor al die andere situaties ook kunt bedenken. Dan betreed je de wereld van solve.

Met een eenvoudig voorbeeld uitgelegd: stel dat je je Word-document fixt. Er staan verschillende opmaakstijlen door elkaar. Vanuit solve stop je niet langer als je in dat Word-document de instellingen hebt hersteld, maar je zoekt uit, leert en wisselt uit hoe je de gehele opmaak voortaan in één keer vooraf kunt instellen. Of je ontwikkelt samen met collega’s een aantal sjablonen die automatisch al voldoen aan de opmaakeisen van je organisatie. Solve kost doorgaans even wat meer tijd, maar betaalt zich daarna onnoemelijk vaak terug. Het zijn verkapte winsten die je ermee bereikt: de economische teller is niet letterlijk positief verbonden met solve, maar… deze teller liep wel altijd door tijdens elke fix die je deed. Alleen fix is dweilen met de kraan open; solve gaat over het dichtdraaien van de kraan.

Fix en daarna solve. Het is de wijze waarop Albert-Jan Kruiter van het Instituut voor Publieke Waarden actieonderzoek uitvoert. Hij helpt één gezin dat in de schuldhulpverlening is gekomen, regelt daar het nodige voor (fix), maar leert en passant precies wat er schort aan de bestaande regelingen, welke catch-22s er plaatsvinden en hoe de onbedoelde dienstregeling van de heen-en-weerwolf met bestemmingen kastje en muur eruitziet. Vervolgens berekent hij dat dit probleem jaarlijks 400 keer in een regio voorkomt en gaat dan met de bestuurlijke laag over deze 400 gevallen in gesprek (solve).

Fix versus solve. Fix is in deze tweedeling te zien als een vorm van eerste-ordeleren. Er is een probleem. Je lost het op. De neiging is vervolgens om weer snel verder te gaan tot je een volgend probleem tegenkomt. Fix, fix, fix. Maar als je de moeite neemt om na elke fix langer stil te blijven staan wat je hiervan kunt leren over andere situaties, en als je de lessen die je hebt opgedaan deelt, vermenigvuldig je je opbrengst. Dan til je de fix op naar het niveau van solve. Door solve schep je actief ruimte voor tweede- en derde-ordeleren. Je deelt over het leren en leert over het delen. Je gaat de principes achter dynamieken, en achter het leren zelf, doorzien.

Solve leidt ertoe dat je structurele weeffouten gaat herstellen, dat je root cause analysis gaat plegen, dat je gouden tips met andere afdelingen blijft delen; dat je blijft leren en de consequenties ervan blijft dragen, ook als een incident geen incident blijkt te zijn maar onderdeel van een stelselmatig patroon. Dan is even fixen niet voldoende. Dan dienen we het achterliggende, onprettige, stelselmatige fenomeen in de ogen te durven kijken. Of dat nu pestgedrag op het werk betreft, structurele ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, onbewust racisme of bijvoorbeeld de aanwezigheid van perverse prikkels.

En soms – zoals bij de All Blacks – is solve een levenshouding. Dan blijkt de vloer vegen niet alleen een fix, maar ook vooral een solve te zijn. De fix zorgt voor een schone vloer. Natuurlijk. Maar voorbij het eerste-ordeleren brengen deze sporters over dat niemand te goed is om de vloer te vegen: de solve die aanwezig is in het vegen van de vloer is de overdracht van belangrijke waarden als bescheidenheid, inzet en loyaliteit. Geen waarden op papier, maar gerepeteerd in het handelen van de sporters.

Het principe ‘Laat een plek beter achter dan hoe je deze aantrof’ geldt niet alleen voor de kleedkamer, maar ook voor je werkplek, de kantine, je picknickplek in het park… En ook de aardbol zelf waarop we leven is een plek die je op een betere manier achter kunt laten dan hoe je deze aantrof. Fix het. Maar vooral: solve het.

Guido van de Wiel (Wheel Productions) is organisatiepsycholoog, (schrijf)coach en ghostwriter. Hij is onder meer verbonden aan Verdraaide organisaties en de Veranderbrigade. Onlangs verscheen bij Kloosterhof zijn nieuwste boek Van meetbaar naar merkbaar, van duurzaam naar dierbaarEerder schreef hij boeken zoals Durf het verschil te maken, Organiseren met toekomst en Innoveerkracht. www.wheelproductions.nl