Actueel

Bedrijven als Sony, Lamborghini of Lego: het zijn stuk voor stuk zulke gerenommeerde merken dat je zou kunnen denken dat ze ook gestart zijn in de branches waar we ze vandaag de dag van kennen. Niets is minder waar.

Let’s cook. Dat is niet alleen één van de gevleugelde uitspraken van hoofdpersonage Walter White in de bejubelde serie Breaking Bad. Het moeten ook zo ongeveer de woorden zijn geweest van de oprichters van Sony. Sony’s eerste product was immers een elektrisch rijst-kookapparaat. Juist het feit dat de Tweede Wereldoorlog net voorbij was, maakte het aantrekkelijk om iets te gaan produceren van wat op stroom werkte. In de Japanse fabrieken was lange tijd intensief oorlogsmaterieel gefabriceerd. Nu deze gesloten waren, was er ineens elektriciteit ‘over’. Door dit overschot kwam één van de oprichters van Sony op het idee om bekabelde producten te gaan maken die het dagelijks leven van Japanners konden verlichten.

Overigens was de rijstkoker geen succes: er waren nogal wat typen rijst. Die grote variatie in combinatie met steeds weer een andere hoeveelheid water die daar dan eigenlijk voor nodig was, maakte dat dit standaard apparaat ofwel te ver doorgekookte paprijst leverde ofwel tot knarsetanden leidde bij consumenten, omdat andere keren de rijst juist nog niet voldoende gekookt was. Pas nadat ze bij Sony ook oude, kapotte radio’s uit de oorlog gingen ombouwen naar middengolfradio’s maakte dat ze op het spoor kwamen van hifiapparatuur, inclusief televisie, audio en later onder andere ook video, fotografie, computers, games (Playstation!), robotica en muziek.

Lego associëren we onwillekeurig met de plastic blokjes. Des te opvallender is het dat dit bedrijf gestart is door een timmerman (!) uit Billund, Denemarken, namelijk: Ole Kirk Christiansen. Christiansen maakte indertijd eerst meubels en begon daarnaast miniatuurversies van zijn producten te maken als display voor klanten. Dat bracht hem op het idee om behalve meubels ook speelgoed te gaan maken. Zo is één van de eerste producten van LEGO een houten (!) eend op wieltjes. Pas later is de overstap gemaakt naar plastic, omdat Christiansen met zijn tijd mee wilde gaan. Hij begon modulair speelgoed te ontwikkelen dat in- en uit elkaar kon worden gehaald. Uit die ontwikkeling zijn de legostenen geboren. En de rest … is geschiedenis.

Een derde voorbeeld: van Nokia zullen de meeste mensen zeggen dat dit bedrijf zichzelf minimaal één keer te weinig opnieuw heeft uitgevonden. Want als iemand vandaag de dag de term ‘een Nokia’ in de mond neemt, heeft dat toch vooral een negatieve connotatie. Een Nokia staat inmiddels voor: een verouderde telefoon waarop bijna niks mogelijk is. Toch is ook de geschiedenis van deze organisatie opvallend. Want Nokia is oorspronkelijk begonnen als een bedrijf dat – met behulp van een molen – van pulp producten ging maken. Zo was toiletpapier één van hun eerste producten. Nokia toiletpapier dus. Daarna volgde rubber. Deze laatste bedrijfsactiviteiten bestaan nog steeds en zijn al sinds jaar en dag ondergebracht bij een bedrijf genaamd Nokian Tyres, beursgenoteerd en wel.

De lijst van bedrijven waarbinnen een radicale verschuiving in aanbod heeft plaatsgevonden gaat maar door: LG, nu bekend van onder meer televisies, is ooit begonnen als cosmeticabedrijf. Colgate begon als producent van zeep en kaarsen voordat ze zich 67 jaar later op tandpasta gingen toeleggen. Lamborghini verkocht tractoren voordat ze sportauto’s gingen maken. Samsung, opgericht in 1938, was in hun beginfase juist exporteur van fruit en vis …

Wat kunnen we nu leren van deze verhalen? Het plegen van organisatie-archeologie bevat een belangrijke reminder voor bedrijven van vandaag de dag, te weten: wees niet bang om jezelf zo nu en dan opnieuw uit te vinden. Wie handig met de omstandigheden omspringt, loopt het prachtige risico marktleider te worden in een branche die misschien op jouw (nu nog geheel ingevouwen) acties ligt te wachten.

Lijkt een radicale overstap naar een geheel andere productlijn te link, dan kun je nog altijd het bedrijfsmodel van Yamaha adopteren. Zij zijn begonnen als instrumentenmaker; van traporgels tot piano’s. Maar na de Tweede Wereldoorlog stokte de verkoop van piano’s en kozen ze ervoor om zich toe te leggen op het produceren van motoren. Maar dat zonder hun oorspronkelijke business vaarwel te zeggen.

Welke dromen van andersoortige productlijnen of dienstverleningen kloppen bij jou aan om verwezenlijkt te worden?

Guido van de Wiel (Wheel Productions) is organisatiepsycholoog, (schrijf)coach en ghostwriter. Hij is onder meer verbonden aan Verdraaide organisaties en de Veranderbrigade. Vorig jaar verscheen bij Kloosterhof zijn boek Van meetbaar naar merkbaar, van duurzaam naar dierbaar. Eerder schreef hij boeken zoals Durf het verschil te maken (i.s.m. Merlijn Ballieux), Organiseren met toekomst en Innoveerkracht. www.wheelproductions.nl

Gebruikte bronnen
https://www.sony.com/en/SonyInfo/CorporateInfo/History/SonyHistory/1-01.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_LEGO
Tweets van @jonErlichman (Twitter)
https://www.nokia.com/about-us/company/our-history/
https://www.nokiantyres.nl/bedrijf/over-ons/geschiedenis/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_het_bedrijf_Yamaha