Kleur van emoties

De eerste keer dat ik het prentenboek De kleur van emoties (Llenas, 2014) zag, was ik er direct van onder de indruk. Via prachtige uitklapbare prenten werden de basisemoties in begrijpelijke taal weergegeven: door de tekeningen kon je je precies voorstellen welke emotie het was en waar hij voor diende. Datzelfde gevoel kreeg ik bij de Disneyfilm Inside Out (Docter, 2015) over het nut van alle emoties; ook bedoeld voor kinderen.

In onze L&D-praktijk hebben we niet van die prachtige boekjes en films om ons te leren om te gaan met emoties. We modderen wat aan met de ‘onderstroom’ en weerstand en als het echt lastig wordt dan is er een gespecialiseerd bureau om iets te doen met mediation.
Wat ons het meeste tot mensen maakt en ook (werk)plezier geeft is vaak lastig te managen. Kijken we naar de wijze waarop ons brein is opgebouwd, dan is daar wel een verklaring voor te vinden. Ons reptielen- en zoogdierenbrein of limbisch systeem is in het hier en nu een uitstekend systeem om ons te helpen overleven, maar erg redelijk en cognitief is het niet. Die functies bevinden zich meer in de neocortex. Over het algemeen genomen kunnen we er van uitgaan dat diezelfde neocortex een hoofdrol speelt op het werk. Immers we plannen, analyseren en bedenken van alles. En soms wordt dat wreed verstoord door emoties van jezelf of anderen. Overigens niet altijd negatief; we kennen ook allemaal van die eureka- en geluksmomenten waardoor we geïnspireerd raken. Echter de negatieve emoties en weerstand maken het niet altijd makkelijk. Doordat de emoties in een oud deel van ons brein gereguleerd worden (de amygdala) zijn we meestal niet meer voor rede vatbaar: we voelen ons bedreigd en daar willen we vanaf. Het aantal neuronen in het gebied van de amygdala bepaalt mede waarom de een snel in een overleefstand schiet en het bij de ander wat later komt. En dat heeft dan allemaal weer te maken met waar we aan bloot zijn gesteld. Een aantal jaren geleden kwam er naast het IQ (onze cognitieve intelligentie) een nieuw soort intelligentie dat ons in staat zou stellen om succesvoller te functioneren in het werk: de emotionele intelligentie (EQ). Emotionele intelligentie omvat vier elementen (Vingerhoets, 2021):
1. Herkennen van emoties bij de ander: heb je in de gaten wat de ander ervaart?
2. Begrijpen van emoties: inschatten welke situaties leiden tot bepaalde emoties bij de ander.
3. Gebruikmaken van emoties: mate waarin je in staat bent om emoties op te wekken om iets voor elkaar te krijgen in je werk.
4. Beheersen van emoties: ben je in staat om emoties te onderdrukken als de situatie daar om vraagt?
Deze vier kwaliteiten zouden moeten leiden tot succesvollere werkrelaties en zijn ook nog eens ontwikkelbaar en te trainen. Vooral die ‘beheersing en discipline’ zou wat mij betreft wat meer ontwikkeld mogen worden. Wellicht moeten we daar eens een prentenboekje over maken!

Ria van Dinteren
hoofdredacteur van TvOO
hoofdredacteur@tvoo.nl

INHOUD

Thema

• • Leren in een rollercoaster van emoties, Niek de Groot & Jan Arnoud Ruiter

• • Er was eens een verhaal dat mensen veranderde, Timon Blok

• • Hoe ga je met elkaar om in teams? Psychologische veiligheid, Hans van der Loo

• • Positief leiderschap en emoties in het onderwijs, In gesprek met Ingrid Tiggelaar, Ria van Dinteren

• • Denken met je lichaam, Leadership presence, Antonie Knoppers

• • Negatieve gedachten de baas, Karin de Galan & Peter Baggen

• • “Ik kan het niet alleen” In gesprek met Richard de Hoop, Jan Arnoud Ruiter

Theorie

• • Emoties en leren, Ad Vingerhoets

• • Schaamte als krachtbron voor ontwikkeling, Aukje Nauta

• • Effectief samenwerken zonder ruis, Pleidooi voor herwaardering van discipline, Edwin Zasada

• • Emoties als Prittstift van kennis, Hoe maak je een e-learning die blijft plakken? Nico van der Veen

• • Onvergetelijke leerervaring HRD-tool, Anne van de Wijgert

Inspiratie

• • Meezingen om te leren, Emoties in smartlappen, Ria van Dinteren

• • Meer emotietalk op de werkvloer please! Column, Mariska Cornelissen

• • Verbindende dialoog over persoonlijke energie, EnergiePuzzel, Chantalle Weemaes